Jakie są różnice pomiędzy oskarżycielem prywatnym a posiłkowym?

Postępowanie karne może być wszczynane i prowadzone nie tylko z inicjatywy prokuratora. W polskim systemie prawnym istnieje możliwość działania przez tzw. oskarżycieli prywatnych i posiłkowych. Choć oba pojęcia dotyczą osób pokrzywdzonych, które chcą aktywnie uczestniczyć w procesie karnym, pełnią one różne role i mają inne uprawnienia.

Kim jest oskarżyciel prywatny?
Oskarżyciel prywatny to osoba, która samodzielnie wnosi i prowadzi postępowanie karne w sprawach ściganych z oskarżenia prywatnego. Dotyczy to przestępstw o mniejszej wadze, takich jak zniesławienie, zniewaga czy naruszenie nietykalności cielesnej. W takich sprawach pokrzywdzony nie zgłasza przestępstwa prokuratorowi, lecz samodzielnie wnosi prywatny akt oskarżenia do sądu i występuje jako strona procesu.

Kim jest oskarżyciel posiłkowy?
Oskarżyciel posiłkowy to osoba pokrzywdzona przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego, która decyduje się na aktywne uczestnictwo w postępowaniu obok prokuratora. Może występować w dwóch wariantach:

• Oskarżyciel posiłkowy uboczny – działa obok prokuratora, wspierając jego działania.

• Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny – działa samodzielnie, gdy prokurator odmówił wszczęcia postępowania lub je umorzył, a pokrzywdzony skutecznie złożył zażalenie i wniósł akt oskarżenia.

Główne różnice:

• Rodzaj przestępstwa: oskarżyciel prywatny działa w sprawach ściganych z oskarżenia prywatnego, posiłkowy – w sprawach ściganych z oskarżenia publicznego.

• Sposób wszczęcia postępowania: oskarżyciel prywatny samodzielnie rozpoczyna proces, oskarżyciel posiłkowy dołącza do już wszczętego przez organy ścigania postępowania lub wnosi akt oskarżenia w sytuacjach wyjątkowych.

• Współpraca z prokuratorem: oskarżyciel posiłkowy zazwyczaj działa wspólnie z prokuratorem, oskarżyciel prywatny – samodzielnie.

Podsumowanie
Zarówno oskarżyciel prywatny, jak i posiłkowy mają na celu ochronę interesów pokrzywdzonego w postępowaniu karnym. Wybór odpowiedniego trybu działania zależy od rodzaju przestępstwa oraz etapu, na którym znajduje się sprawa.